صحبت در مورد روش و ایجاد پرسشنامه آنلاین بدون ذکر مقیاس لیکرت سخت است. در حالی که برخی ممکن است فکر کنند طیف لیکرت فقط در تحقیقات دانشگاهی استفاده میشود، این مقیاس یکی از ستونهای اصلی استراتژیهای پرسشنامه آنلاین در صنایع مختلفی مانند سفر و هتلداری، خودروسازی و خدمات مالی است.
مقیاس لیکرت چیست؟
مقیاس لیکرت، به نام روانشناس رنسیس لیکرت، ابزاری بسیار رایج در تحقیقات علوم اجتماعی و روششناسی پرسشنامه آنلاین برای اندازهگیری نگرشها، نظرات و ادراکات پاسخدهندگان است. مقیاس لیکرت معمولاً از پنج تا هفت نقطه تشکیل شده است که پاسخدهندگان پاسخی را انتخاب میکنند که بهترین تطابق را با موافقت یا مخالفت آنها با هر عبارت دارد. قالب معمول شامل گزینههایی مانند “کاملاً مخالفم”، “مخالفم”، “نه موافق و نه مخالف (بیطرف)”، “موافقم” و “کاملاً موافقم” است. در برخی موارد، مقیاسها ممکن است شامل گزینههای “نمیدانم” یا “قابل اجرا نیست” نیز باشند.
پژوهشگران پاسخها را تجزیه و تحلیل میکنند تا معیارهای مرکزی تمایل (مانند میانگین یا میانه) و پراکندگی (مانند انحراف استاندارد) را برای درک توزیع نظرات یا نگرشها در بین جمعیت نمونه محاسبه کنند. این مقیاس یک روش ساختاریافته برای کمّی کردن نظرات ذهنی ارائه میدهد، که تجزیه و تحلیل و مقایسه دادهها بین پاسخدهندگان و گروهها را آسانتر میکند.
انواع مختلف مقیاس لیکرت چیست؟
انواع مختلفی از طیف لیکرت وجود دارد که عمدتاً در تعداد گزینههای پاسخ ارائه شده به پاسخدهندگان تفاوت دارند. دو نوع رایجتر عبارتند از مقیاس لیکرت ۵ نقطهای و مقیاس لیکرت ۷ نقطهای.
طیف لیکرت ۵ نقطهای:
در این مقیاس، به طور معمول پاسخدهندگان با یک عبارت و پنج گزینه پاسخ مواجه میشوند که از “کاملاً مخالفم” تا “کاملاً موافقم” متغیر است. گزینهها ممکن است به این شکل باشند:
- کاملاً مخالفم
- مخالفم
- نه موافق و نه مخالف (بیطرف)
- موافقم
- کاملاً موافقم
مقیاس لیکرت ۷ نقطهای:
مقیاس لیکرت ۷ نقطهای بر اساس مقیاس ۵ نقطهای با ارائه گزینههای پاسخ اضافی گسترش مییابد، معمولاً برای ارائه تمایزات دقیقتر بین سطوح موافقت و مخالفت. گزینهها ممکن است به این شکل باشند:
- کاملاً مخالفم
- مخالفم
- تا حدودی مخالفم
- نه موافق و نه مخالف (بیطرف)
- تا حدودی موافقم
- موافقم
- کاملاً موافقم
هر دو مقیاس هدف مشابهی برای اندازهگیری نگرشها یا نظرات دارند، اما مقیاس لیکرت ۷ نقطهای امکان جزئیات بیشتر در پاسخها را فراهم میکند که گاهی اوقات میتواند بینشهای دقیقتری در مورد نگرشها یا ادراکات پاسخدهندگان ارائه دهد. انتخاب بین این دو مقیاس بستگی به نیازهای خاص تحقیق یا طراحی پرسشنامه آنلاین و سطح جزئیات مورد نظر در پاسخها دارد.
بهترین نوع مقیاس لیکرت برای استفاده چیست؟
انتخاب نوع مقیاس لیکرت بستگی به چندین عامل دارد، از جمله اهداف پژوهشی، ماهیت سوالات پرسشنامه آنلاین و ترجیحات پژوهشگر یا سازمان برگزار کننده پرسشنامه آنلاین. هیچ نوع مقیاس لیکرتی به طور جهانی “بهترین” نیست؛ بلکه انتخاب مناسبترین مقیاس برای زمینه خاص اهمیت دارد. در اینجا برخی از مواردی که باید هنگام انتخاب طیف لیکرت در نظر گرفت آمده است:
اهداف پژوهش
اهداف پژوهش خود و نوع دادهای که نیاز دارید جمعآوری کنید را در نظر بگیرید. اگر نیاز به پاسخهای دقیقتر برای به دست آوردن تنوع در نگرشها یا نظرات پاسخدهندگان دارید، طیف لیکرت ۷ نقطهای ممکن است مناسبتر باشد. با این حال، اگر سادگی و سهولت تفسیر اولویت دارند، مقیاس لیکرت ۵ نقطهای ممکن است کافی باشد.
پیچیدگی سوالات
پیچیدگی سوالات پرسشنامه آنلاین میتواند بر انتخاب مقیاس لیکرت تأثیر بگذارد. اگر سوالات ساده هستند و نیازی به تفکیک دقیق در پاسخها ندارند، مقیاس سادهتری مانند طیف لیکرت ۵ نقطهای ممکن است کافی باشد. از سوی دیگر، اگر سوالات پیچیدهتر هستند یا طیف گستردهای از نظرات را پوشش میدهند، طیف لیکرت ۷ نقطهای ممکن است انعطافپذیری بیشتری فراهم کند.
تعصب پاسخدهی
احتمال تعصب در پاسخدهی در پرسشنامه آنلاین خود را در نظر بگیرید. ارائه گزینههای پاسخ بیشتر (مانند مقیاس لیکرت ۷ نقطهای) میتواند گاهی اوقات احتمال انتخاب گزینههای بیطرف به عنوان پیشفرض را کاهش دهد. با این حال، گزینههای پاسخ بیش از حد میتواند پاسخدهندگان را خسته کند و منجر به پاسخهای بیدقت شود. مقایسه با دادههای موجود نیز میتواند در انتخاب نوع طیف لیکرت مؤثر باشد.
اگر دادههای موجود دارید یا در زمینهای تحقیق میکنید که یک نوع خاص از مقیاس لیکرت به طور معمول استفاده میشود، حفظ انسجام برای مقایسه و تحلیل آسانتر بین مطالعات میتواند مزیت باشد.
در نهایت، انتخاب مقیاس لیکرت باید با دقت انجام شود و نیازهای خاص تحقیق، ویژگیهای پاسخدهندگان و طراحی کلی پرسشنامه آنلاین را در نظر بگیرد. معمولاً مفید است که نسخههای مختلف مقیاس لیکرت را آزمایش کنید تا از درک پاسخدهندگان مطمئن شوید و اطمینان حاصل کنید که مقیاس به طور مؤثر نگرشها یا نظرات مورد نظر را به تصویر میکشد.
نمونههایی از سوالات طیف لیکرت
نوشتن سوالات مؤثر مقیاس لیکرت نیازمند توجه دقیق به موضوع، وضوح زبان و اطمینان از اینکه گزینههای پاسخ به طور کافی دامنه نگرشها یا نظرات مورد نظر را پوشش میدهند است. این عوامل برای محدود کردن هر نوع تعصب پاسخ داوطلبانه در نمونهگیری بسیار اهمیت دارند. به یاد داشته باشید، هر کس که به سوال پاسخ میدهد، با انتخاب یک محدوده از احساسات مانند “راضی/موافق” یا “ناراضی/مخالف” پاسخ خواهد داد. بنابراین، اغلب این سوالات به شکل اظهاراتی هستند که جنبههای موضوعی که میخواهید ارزیابی کنید را منعکس میکنند. در اینجا چند نمونه از سوالات مقیاس لیکرت آمده است:
- احتمال دارد این محصول را به دیگران توصیه کنم.
- کیفیت محصول با انتظارات من مطابقت دارد.
- از سطح پشتیبانی ارائه شده توسط خدمات مشتری راضی هستم.
- چقدر از شغل خود راضی هستید؟
- فکر میکردم این سیستم استفاده آسانی دارد.
این نمونهها نمایانگر سوالات لیکرت هستند که میتوانند سوالات مستقیم یا اظهاراتی در مورد مجموعهای از محصولات و خدمات باشند.
نمونههایی از سوالات ضعیف مقیاس لیکرت
سوالات لیکرت ضعیف ساخته شده اغلب شامل اظهارات دوگانه یا زبان مبهم هستند که باعث میشود به تعصب یا گمراهکننده باشند. به مثالهای زیر توجه کنید:
- “آیا موافقید که محصول عالی است و ارزش توصیه کردن را دارد؟”
این سوال دوگانه است و دو مفهوم مجزا (“عالی” و “ارزش توصیه کردن”) را در یک عبارت ترکیب میکند. این سوال پاسخ معنیداری نخواهد داشت زیرا سوال دو مورد را در یک سوال مقایسه میکند.
- “چقدر محصول را دوست دارید: خیلی زیاد، زیاد، تا حدودی، کم، خیلی کم؟”
این سوال جهتگیری یا مرجعی واضح برای پاسخدهندگان ندارد تا معنی هر گزینه پاسخ را درک کنند. همچنین از زبان غیر دقیق (مثلاً “تا حدودی”) استفاده میکند که ممکن است توسط پاسخدهندگان به طور متفاوتی تفسیر شود. این سوال نیز پاسخ معنیداری نخواهد داشت.
نحوه تجزیه و تحلیل دادههای طیف لیکرت
بعد از تکمیل پرسشنامه آنلاینها، زمان تجزیه و تحلیل دادهها فرا میرسد. وقتی به تجزیه و تحلیل دادههای مقیاس لیکرت میرسید، روشهای مختلفی برای بخشبندی دادهها وجود دارد. روش انتخابی شما نهایتاً به سوالات اولیه تحقیق بستگی خواهد داشت. برخی از نمونههای این تجزیه و تحلیل دادهها شامل تجزیه و تحلیل توصیفی، فرکانسی و رگرسیون است.
تجزیه و تحلیل توصیفی: محاسبه میانگین، میانه، مد و انحراف معیار برای هر پاسخ در مقیاس لیکرت برای خلاصهسازی سریع دادهها.
تجزیه و تحلیل فرکانسی: مجموع تعداد دفعات انتخاب هر گزینه پاسخ را محاسبه کنید و از دادههای کمی برای ایجاد جداول یا نمودارها استفاده کنید تا توزیع هر پاسخ را نشان دهید.
تحلیل رگرسیون: بسته به هدف پرسشنامه آنلاین، ممکن است بتوانید رابطه بین پاسخهای مختلف لیکرت و یک متغیر مستقل را تحلیل کنید.
مزایای استفاده از مقیاس لیکرت
مقیاس لیکرت برای سازمانهایی که به دنبال اجرای یک روش پرسشنامه آنلاین ساده و مؤثر هستند، چندین مزیت ارائه میدهد. مقیاسهای لیکرت برای هر دو پاسخدهندگان و پژوهشگران ساده و قابل درک هستند. علاوه بر سهولت استفاده، اینجا برخی دیگر از مزایای استفاده از طیف لیکرت آمده است:
انعطافپذیری:
طیف لیکرت میتواند برای اندازهگیری دامنه گستردهای از ساختارها، از جمله نگرشها، نظرات، رفتارها، سطح رضایت و بیشتر سازگار شود. پژوهشگران میتوانند سوالات مقیاس لیکرت را برای تطابق با اهداف تحقیق خاص و زمینههای خود سفارشی کنند.
قابلیت مقایسه:
دادههای مقیاس لیکرت به پژوهشگران اجازه میدهد تا پاسخها را در گروهها، متغیرها یا زمانهای مختلف مقایسه کنند. این قابلیت مقایسه تحلیل معنادار روندها، تفاوتها یا روابط در دادهها را تسهیل میکند.
استانداردسازی:
طیف لیکرت فرمت استانداردی برای اندازهگیری نگرشها یا نظرات ارائه میدهد و انسجام و قابلیت تکرار نتایج تحقیق را افزایش میدهد. این استانداردسازی مقایسه نتایج بین مطالعات و جمعیتها را آسانتر میکند.
محدودیتهای مقیاس لیکرت
مقیاس لیکرت مزایای زیادی دارد، اما اینها بدون محدودیت نیستند. یکی از بزرگترین محدودیتهای طیف لیکرت تعداد محدودی از پاسخها است که پاسخدهندگان به آن محدود میشوند. این موارد ممکن است به طور کامل پیچیدگی نگرشها یا نظرات پاسخدهندگان را پوشش ندهد. این میتواند به سادهسازی بیش از حد یا از دست رفتن جزئیات در دادهها منجر شود.
همچنین، پاسخدهندگان ممکن است تعصب در پاسخدهی نشان دهند، مانند تعصب موافقت (تمایل به موافقت با اظهارات) یا تعصب اجتماعی (تمایل به ارائه پاسخهای اجتماعی قابل قبول)، به ویژه اگر مقیاس ناشناس نباشد یا پاسخدهندگان احساس فشار برای تطابق با هنجارهای ادراک شده داشته باشند.
با وجود این محدودیتها، طیف لیکرت همچنان یک ابزار ارزشمند و پرکاربرد برای اندازهگیری نگرشها، نظرات و ادراکات در محیطهای مختلف پژوهشی است. پژوهشگران باید این محدودیتها را با دقت در نظر بگیرند و اقدامات لازم برای کاهش تعصبها و چالشهای بالقوه را هنگام طراحی و تفسیر پرسشنامه آنلاینهای طیف لیکرت انجام دهند.
زمان استفاده از طیف لیکرت
طیف لیکرت برای ارزیابی نگرشها یا نظرات افراد نسبت به موضوعات خاص، مسائل، محصولات، خدمات یا تجربیات مناسب است. این میتواند به شکل یک پرسشنامه آنلاین نمره خالص (NPS) یا پرسشنامه آنلاین رضایت مشتری (CSAT) باشد. به عنوان مثال، میتواند برای سنجش رضایت از خدمات مشتری یا ادراکات فرهنگی سازمانی استفاده شود.
علاوه بر این، مقیاسهای لیکرت برای کمّی کردن ادراکات یا تجربیات ذهنی مؤثر هستند. پژوهشگران میتوانند از مقیاسهای لیکرت برای اندازهگیری ادراکات از کیفیت، اعتماد، قابلیت اطمینان، انصاف یا اثربخشی در حوزههای مختلف استفاده کنند. این میتواند برای پرسش از مشتریان درباره تجربیات شخصیشان با یک سازمان استفاده شود و آن پاسخها را قابل اندازهگیری کند.
تأثیر مقیاس لیکرت بر تلاشهای تجربه مشتری شما
طیف لیکرت ابزاری عالی برای استفاده در تلاشهای تجربه مشتری شما است. یک روش ساختاریافته برای اندازهگیری رضایت مشتری در نقاط مختلف در طول سفر مشتری. با پرسیدن از مشتریان برای ارزیابی سطح رضایت خود از جنبههای خاصی از تجربه خود (مانند کیفیت محصول، پاسخگویی خدمات، قابلیت استفاده از وبسایت)، سازمانها میتوانند مناطق قوت و مناطقی که نیاز به بهبود دارند را شناسایی کنند.
به طور مشابه، دادههای طیف لیکرت بینشهای ارزشمندی ارائه میدهند که میتوانند تصمیمگیری استراتژیک و تخصیص منابع را اطلاعرسانی کنند. با شناسایی مناطق با نمرات رضایت پایین یا تنوع بالا در پاسخها، سازمانها میتوانند سرمایهگذاریها در ابتکارات بهبود تجربه مشتری را اولویتبندی کنند که احتمالاً تأثیر مثبتی بر وفاداری و نگهداشت مشتری خواهد داشت.
درگیر کردن مشتریان در فرآیند بازخورد از طریق پرسشنامه آنلاینهای مقیاس لیکرت میتواند تعامل و رضایت را افزایش دهد. با نشان دادن تعهد به شنیدن بازخورد مشتری و اقدام بر اساس پاسخهای آنها، سازمانها میتوانند اعتماد، وفاداری و حمایت مشتریان را افزایش دهند.
استفاده از طیف لیکرت در یوچک
سامانه نظرسنجی یوچک به شما امکان میدهد از مقیاس لیکرت برای جمعآوری بازخوردهای قابل اجرا، اندازهگیری رضایت و ایجاد بهبودهای معنیدار استفاده کنید. امروز برای یک نسخه آزمایشی ثبت نام کنید تا ببینید چگونه میتوانیم به کسب و کار شما کمک کنیم.
نظرات کاربران
اولین نفری باشید که نظر می دهید